Middelnederlandsche literateure

Titelblad van Mariken van Nieumeghen

Middeleeuwsche tekstn uut de Lege Landn moe je zien binn de context van de soamnlevienge in dienen tyd. En die zag d'r in de middeleeuwn heel anders uut dan nu, toun was dat e standenmoatschappy. Oorsprounkelik wilde da zeggn da je van by de geborte deel uutmakte van een van de standn:

• den oadel, da woarn grootgroundbezitters en vichtersboazn ten dienste van keunienk of keizer
• de geestelikeid
• den derdn stand, die bestound uut ryke burgers, vrye boern en ne grote groep horigen (olfvryen) en lyfeigenen (sloavn)

De Middelnederlandsche literateure es meestol up dezelste maniere ingedeeld:

• ridderveroaln
• geestelikke literateure
• burgerlikke literateure

Ridderveroaln

Frankische romangs

Da zyn vertelliengn over keizer Karel de Grote. In de hele middeleeuwn wos Karel de Grote et grote voorbeeld vo olle vorstn, tot en met Keizer Karel V. Zo kwom et dan d'r styf veel vertelliengen en legendes bestoundn over em.

• Karel ende Elegast
• Roelantslied
• Renout van Montelbaen en de sage over de Vier Heemskinders

Keltische romangs

Keltische veroaln zyn g'inspireerd up et leevn van keunienk Arthur en zyn Ridders van de rounde toafel

• Ferguut
• Walewein
• Lancelot

Oosterse romangs

Zyn gebaseerd up d'Aroabische cultuur. Dat es nie zo verwounderlik want d'Arabiern en de Moorn ieldn tot in de vichtiende eeuwe deeln van Zuud-Europa (Spanje) bezet. Den meestn bekendn oostersn romang es die over de keuniengskinders Floris ende Blancefloer.

Geestelikke literateure

• Marialegendes, woavan Beatrys de meeste bekende es
• illegenlevens, o.a. Leven van Sente Servaes van Hendrik van Veldeke
• mystieke proza: e heel specifiek genre van religieuze literateure woaby den schryver of schryfster uutlegt oe da je kut kommn tot 'n oogstn spiritueeln toestand, en dat es verenigienge mè God. De tekstn zyn meestol visionair en èn veel middeleeuwsche symbolische verwyziengn die vo mienschn van nu moeilik te verstoane zyn. De Nederlandn èn verschillige grote mystici voortgebrocht:
  • Hadewych
  • Beatrys van Nazareth
  • Jan van Ruusbroec
  • Suster Bertken
• bybelvertoaliengn, lik de Rymbybel van Jacob van Maerlant

Burgerlikke literateure

• reis- en avonteureveroaln: Brandaan
• diernfoabels: meestol satires up de moatschappy. De bekendste zyn Van den vos Reynaerde, Esopet
• liedern en balloades: Lied van Heer Halewijn, Het daghet in den oosten, Lied van de twee keuningskinders, liedboek van Gruuthuse uut Brugge, Een suverlijc boecxken en Antwerps liedboek olletwee uut Antwerpn
• toneel: styf populair in de middeleeuwn, uutgebreid qua genre
  • miroakelspeeln: Mariken van Nieumeghen
  • mysteriespeeln: Die erste bliscap van Maria (over Kerst), Die sevenste bliscap van onser Vrouwen (over Merria Emelvoarte)
  • zinnespeeln: goat over moroal. Bekend es Elckerlijk (Den Spyeghel der Salicheyt van Elckerlijc)
  • oabele speeln: over de liefde tusschn wuuvn en vintn, lik Lanseloet van Denemerken, Esmoreit, Gloriant, Vanden Winter ende vanden Somer
  • Rederykers: verenigiengn van mienschn die under bekwoamdn in retorica (welsprekendeid) en die surtout in de Zudelikke Nederlandn ountstoundn in de vichtienste eeuwe. Bekende rederykers woarn Anthonis de Roovere en Anna Bijns.

Externe koppeliengn

• Literatuurgeschiedenis.nl
• Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren (DBNL)
• Journal of Dutch Literature het eerste Engelstalige Open Access-tijdschrift voor onderzoek naar Nederlandstalige literatuur