Maria van Bourgondië: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Vorige veranderienge Volgende veranderienge →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 20 jan 2019 17:34

Maria van Bourgondië

1457 – 1482

Hertoginne van Bourgondië,

Broabant, Lothier, Limburg, Gelre en Luxemburg.

Markgravinne van Noamn.
Gravinne van Vloandern, Artois, Franche-Comté, Henegouwn,

Holland, Zêeland, Charolais en Zutphen.

Periode	1477 – 1482
Vôorganger	Karel de Stoutn
Ipvolger	Filips de Schôonn

Voader	Karel de Stoutn
Moeder	Isabelle van Bourbon

Maria van Bourgondië (13 februoari 1457, Brussel - 27 moarte 1482, Brugge) was hertoginne van Bourgondië, Broabant, Lothier, Limburg, Gelre en Luxemburg, markgravinne van Namen, gravinne van Vloandern, Artois, Franche-Comté, Charolais, Henegouwn, Holland, Zêeland en Zutphen.

Eur byname was Maria de Ryke omda ze hêel 't Bourgondisch Ryk, toun ol êen van de rykste gewestn van West-Europa, geërfd ad. Ze was de dochter van hertog Karel de Stoutn. Heur moeder wos Isabelle van Bourbon die e vree skoan proalgraf hed in de groate Sint Michiels abdie van Antwerpen, moa dedie es ollange ofgebroken deur Napoleong die do zyn oorlogsskeepswerve gemakt had. De sanskulotten en ton zovele kapot gemakt en gestolen moa van da graf keun je nu nog wa zien in de kathedroale in Antwerpen en in Amsterdam in et ryksmuseum. (de pleuroars of beskrièmers, da zyn beeldekes rond et graf)

Huwelik

Ze trouwde in Gent in 1477 me Maximiliaan I van Habsburg (1459-1519), beter bekend lik Maximiliaan van Oostnryk, en ze kreegn drie kienders woarvan dat er moa twee de kanse addn om de volwassen leeftyd t'hoaln:

Filips I van Kastilië (1478 - 1506), bygenaamd Filips de Schôonn, voader van Keizer Karel V
Margaretha van Oostnryk (1480-1530)

Maria's regerienge

Os eur voader doad ging in 1477 most ze zy em totoal ounvoorbereid upvolgn. Gelukkig was ze wel vree goe me Margaretha van York, eur stiefmoedre. Da wos un vree gelêerde en rappe vrouwe. Z'e Maria van Bourgondië ôok Vlams gelêerd en z'et heur vele g'holpen met euren trouw me Maximiliaan en ôok tegen den altyd moa ipdriengerige politiek van de Fransken keunienk Louis XI. Dien zei da volgens 't Frans opvolgings- en erfrecht een vrouwe gin recht oad ip Frans bezit en dus da Bourgondië were noa Frankryk most goan. Dus had ie, al vanos heur voader doad was, Artesië, in wa ta nu Frans-Vlaanderen es, ingepakt. Moa 't was vree moeilik vo Maria omda een vrouwe byvoorbeeld militair nie zo vele kostte doen gelik nen vint die oltyd an de kop van un leger kostte stoan.

Naturlik ad da dramoatische gevolgen. Direct eistn sommigste steedn, voorol Brugge en Yper en sommigste streekn (lik[Broabant en Olland) under verloorn privileges were up. En me succes want deur de toekennienge van het Groot Privilege (11 februari 1477) verkreeg Maria financiële en militaire steun van de Staten-Generaal der Nederlandn.

Eur titels

5 januoari 1477 - 27 moarte 1482:

ertoginne van Bourgondië (eigentlik ad de Fransche keunienk Louis XI da gebied ol veroverd by 'n dood van Karel de Stoutn)
ertoginne van Broabant
ertoginne van Gelre
ertoginne van Limburg
ertoginne van Lothier
ertoginne van Luxemburg
markgravinne van Noamn
gravinne van vry Bourgondië (Franche-comté)
gravinne van Artesië
gravinne van Charolais
gravinne van Vloandern
gravinne van Enegouwen
gravinne van Olland
gravinne van Zeeland
gravinne van Zutphen

Dôod

't Ryk van eur was van korte deure. Up den desastreuzn dag van zes moarte 1482, binst ne volknjacht in de busschn van Wyndoale by Toeroet, miste eur peird ne sproung en viel. Maria vloog over eur peird en die beeste kwam up eur terechte. Mè lik resultoat en bekknbreuke en en inwendige bloedienge. Z'èn Maria noa 't Prinsenhof in Brugge gebrocht, moa 't mochte nie mè elpn, den 27sten moarte es ze an eur verwoundiengn bezweekn.

Z'èt e proalgraf gekreegn in d'Onze-Lieve-Vrouwekerke van Brugge, nevers da van eur voader Karel de Stoutn. Je kut ze doar nog osan goan bekykn.

By upgroaviengn round 1980 èn ze 't graf van Maria weregevoundn, moa nie da van Karel.

Ton ist er ôok een otopsie gewist van heur geroamte en men es ton tot de bevindinge gekomn da ze verzekers nen pneumotoraks gekregen et. Dat es een gat in de longe verzekers deur een gebroken rebbe. Z' e nog een ende geleefd en ze moe vree ofgezien en. Sommeste van de orgoann gelik 't herte werden in een loaden kiste elders begroaven, da wos ton gebruukelik. Heur vint Maximiliaan is begroaven in Innsbruck.

Externe koppeliengn

Portret in Digitaal Vrouwenlexicon

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Maria van Bourgondië van Wikimedia Commons.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{Dynastie|
-| ploatje = [[Ofbeeldienge:Mary of burgundy pocher.jpg|250px]]
+| ploatje = [[Ofbeeldienge:Mary of burgundy pocher.jpg|200px]]
 | noame = Maria van Bourgondië
 | leevn = [[1457]] – [[1482]]
+| functie = [[Ofbeeldienge:Blason fr Bourgogne.svg|20px|left]] [[File:Brabant-Limburg Arms.svg|20px|left]]  [[Hertog van Bourgondië|Hertoginne van Bourgondië]], <br /> [[File:Arms of the Count of Luxembourg.svg|20px|right]] [[Hertog van Broabant#Hertoogn van Broabant, Lothier en Limburg|Broabant, Lothier, Limburg]], Gelre en [[Huus Luxemburg#Hertogdom Luxemburg|Luxemburg]]. <br />[[File:Namur Arms.svg|20px|left]] [[Ofbeeldienge:Blason Comte-de-Flandre.svg|20px|left]] [[Ofbeeldienge:Blason province fr Artois.svg|20px|right]]  Markgravinne van Noamn.  <br /> [[Groaf van Vloandern| Gravinne van Vloandern]], [[Groafschap Artois#Huus Bourgondië|Artois]],  [[Bourgondiërs#Huus Bourgondië (1347–1361)|Franche-Comté]], [[Groafschap Henegouwn#Huus Wittelsbach|Henegouwn]], [[File:Hainaut Modern Arms.svg|20px|left]] [[File:Counts of Holland Arms.svg|20px|right]] [[Groafschap Holland#Huus Wittelsbach|Holland, Zêeland]], [[Charolais]] en Zutphen.
-| functie = [[Ofbeeldienge:Blason fr Bourgogne.svg|35px|left]][[Bourgondische hertoogn|Hertoginne van Bourgondië]]
 | periode = [[1477]] – [[1482]]
-| vôorganger = [[Karel den Stoutn]]
+| vôorganger = [[Karel de Stoutn]]
-| ipvolger = [[Filips I van Kastilië|Filips den Schoonn]]
+| ipvolger = [[Filips de Schôonn]]
-| voader = [[Karel den Stoutn]]
+| voader = [[Karel de Stoutn]]
 | moeder = [[Isabelle van Bourbon]]
 }}
-[[Ofbeeldienge:Karte Haus Burgund 5.png|thumb|250px|D'ipdelienge van de Bourgondische bezittiengn binst 't bewind van Maria van Bourgondië en Maximiliaan van Oostnryk]]
+[[Ofbeeldienge:Karte Haus Burgund 5.png|thumb|<center>D'ipdelienge van de Bourgondische bezittiengn binst 't bewind van Maria van Bourgondië en Maximiliaan van Oostnryk]]
-[[Ofbeeldienge:Philip the Good Arms.svg|right|thumb|250px|Woapnschild van Maria van Bourgondië]]
+[[Ofbeeldienge:Philip the Good Arms.svg|right|thumb|<center>Woapnschild van Maria van Bourgondië]]
-'''Maria van Bourgondië''' ([[13 februoari]] [[1457]], [[Brussel]] - [[27 moarte]] [[1482]], [[Brugge]]) was [[Bourgondische hertoogn|hertoginne van Bourgondië]], [[Hertog van Brabant|Brabant]], Gelre, Limburg, [[Ertogdom Lothier|Lothier]] en Luxemburg, markgravinne van Namen, [[Groafschap Vloandern|gravinne van Vloandern]], [[Groafschap Artesië|Artesië]], Franche-Comté, [[Charolais]], [[Groafschap Henegouwn|Henegouwn]], [[Groafschap Holland|Holland]], [[Zêeland]] en Zutphen.
+'''Maria van Bourgondië''' ([[13 februoari]] [[1457]], [[Brussel]] - [[27 moarte]] [[1482]], [[Brugge]]) was [[Bourgondische hertoogn|hertoginne van Bourgondië]], [[Hertog van Broabant#Hertoogn van Broabant, Lothier en Limburg|Broabant, Lothier, Limburg]], Gelre en [[Huus Luxemburg#Hertogdom Luxemburg|Luxemburg]], markgravinne van Namen,
+[[Groafschap Vloandern|gravinne van Vloandern]], [[Groafschap Artois#Huus Bourgondië|Artois]],  [[Bourgondiërs#Huus Bourgondië (1347–1361)|Franche-Comté]], [[Charolais]], [[Groafschap Henegouwn#Huus Wittelsbach|Henegouwn]], [[Groafschap Holland#Huus Wittelsbach|Holland, Zêeland]] en Zutphen.
-Eur byname was ''Maria de Ryke'' omda ze hêel ‘t Bourgondisch Ryk, toun ol êen van de rykste gewestn van West-Europa, geërfd ad.  Ze was de (lievelings)dochter van hertog [[Karel den Stoutn]].
+Eur byname was ''Maria de Ryke'' omda ze hêel 't Bourgondisch Ryk, toun ol êen van de rykste gewestn van West-Europa, geërfd ad.  Ze was de dochter van hertog [[Karel de Stoutn]]. Heur moeder wos [[Isabelle van Bourbon]] die e vree skoan proalgraf hed in de groate Sint Michiels abdie van Antwerpen, moa dedie es ollange ofgebroken deur [[Napoleong]] die do zyn oorlogsskeepswerve gemakt had. De sanskulotten en ton zovele kapot gemakt en gestolen moa van da graf keun je nu nog wa zien in de kathedroale in Antwerpen en in Amsterdam in et ryksmuseum. (de pleuroars of beskrièmers, da zyn beeldekes rond et graf)
-Heur moeder wos Isabil van Boerbon, die é lange een vree skoan proalgraf hed in de groate Sint Michiels abdie van Antwerpen, moa dedie es ollange ofgebroken door Napoleon die do zin oorlogs skeepswerve gamoakt had. De sanskulotten en ton zovele kapot gemakt en gestolen moa van da graf keun je neu nog iets zien in de katedraole in Antwerpen en in Amsterdam in het riksmuseum.(de pleuraors of beskrièmers, da zin beeldekes rond tgraf)
 == Huwelik ==
-Ze trouwde in [[Gent]] in 1477 me [[Maximiliaan I|Maximiliaan I van Habsburg]] (1459-1519), beter bekend lik Maximiliaan van Oostnryk, en ze kreegn drie kienders woarvan er moar twee de kanse addn om de volwassen leeftyd t'hoaln:
+Ze trouwde in [[Gent]] in 1477 me [[Maximiliaan I|Maximiliaan I van Habsburg]] (1459-1519), beter bekend lik Maximiliaan van Oostnryk, en ze kreegn drie kienders woarvan dat er moa twee de kanse addn om de volwassen leeftyd t'hoaln:
-* [[Filips I van Kastilië]] (1478 - 1506), bygenaamd Filips den Schoonn, voader van keizer [[Karel V van et Illig Roomsche Ryk|Karel V]]
+* [[Filips I van Kastilië]] (1478 - 1506), bygenaamd Filips de Schôonn, voader van [[Keizer Karel V]]
-* [[Margaretha van Oostnryk (1480-1530)|Margaretha van Oostnryk]] (1480 - 1530)
+* [[Margaretha van Oostnryk (1480-1530)]]
-== Maria's Regerienge ==
+== Maria's regerienge ==
-Wanneer da eur voader doatging in [[1477]] moest ze zy em totoal ounvoorbereid upvolgn.
+Os eur voader doad ging in [[1477]] most ze zy em totoal ounvoorbereid upvolgn.
-Gelukkig was zuzzie wel vree goe mé Margareta van York, da wos eur stiefmoedre, en da wos un vree gelièrde en rappe vrouwe, sé mèria van boergonje wook flams gelièrd en ze et heur vele holpen mé euren trouw mé maksimilaon en wook tegen den altijd moa ipdringerige politik van de Fransken keuningk Lowie XI.
+Gelukkig was ze wel vree goe me [[Margaretha van York]], eur stiefmoedre. Da wos un vree gelêerde en rappe vrouwe. Z'e Maria van Bourgondië ôok Vlams gelêerd en z'et heur vele g'holpen met euren trouw me Maximiliaan en ôok tegen den altyd moa ipdriengerige politiek van de Fransken keunienk Louis XI.  Dien zei da volgens 't Frans opvolgings- en erfrecht een vrouwe gin recht oad ip Frans bezit en dus da Bourgondië were noa Frankryk most goan. Dus had ie, al vanos heur voader doad was, Artesië, in wa ta nu Frans-Vlaanderen es, ingepakt. Moa 't was vree moeilik vo Maria omda een vrouwe byvoorbeeld militair nie zo vele kostte doen gelik nen vint die oltyd an de kop van un leger kostte stoan.
-Dien zei dat volgens 't Frans opvolgings- en erfrecht een wuf gèn recht ot ip Frans bezit en dus da Boergonje wére noa Frankrik moestte goan.
-Dus hat ie, al vano heur voader doad was, Artesië, in wa ta nu Frans-Vlaanderen es, ingepakt. Moa twas vree moeilik vo Mèria omda een vrouwe bivoorbeeld militèr nie zo vele kostte doen gelik nen vint die oltid an de kop van un leger kostte stoan.
-Naturlik ad da dramoatische gevolgen. Direct eistn sommigste steedn, voorol [[Brugge]] en [[Yper]] en sommigste streekn (lik [[Broabant]] en [[Olland]]) under verloorn privileges were up. En me succes want deur de toekennienge van het [[Groot Privilege]] (11 februari [[1477]]) verkreeg Maria financiële en militaire steun van de [[Staten-Generaal]] der [[Nederlandn]].
+Naturlik ad da dramoatische gevolgen. Direct eistn sommigste steedn, voorol [[Brugge]] en [[Yper]] en sommigste streekn (lik[Broabant en Olland) under verloorn privileges were up. En me succes want deur de toekennienge van het Groot Privilege (11 februari [[1477]]) verkreeg Maria financiële en militaire steun van de Staten-Generaal der Nederlandn.
-== Eur Titels ==
+== Eur titels ==
 [[5 januoari]] [[1477]] - [[27 moarte]] [[1482]]:
-* [[Ofbeeldienge:Blason fr Bourgogne.svg|30px]] [[Hertog van Bourgondië|ertoginne van Bourgondië]] (eigentlik ad den Franschn keunienk [[Lodewyk XI van Vrankryk|Lodewyk XI]] da gebied ol veroverd by 'n dood van [[Karel den Stoutn]])
+* [[Ofbeeldienge:Blason fr Bourgogne.svg|30px]] [[Hertog van Bourgondië|ertoginne van Bourgondië]] (eigentlik ad de Fransche keunienk Louis XI da gebied ol veroverd by 'n dood van [[Karel de Stoutn]])
 * [[Ofbeeldienge:Armoiries Brabant.svg|30px]] [[Hertog van Brabant|ertoginne van Broabant]]
 * [[Ofbeeldienge:Wappen Geldern-Juelich.svg|30px]] ertoginne van Gelre
@@ Regel 39: / Regel 37: @@
 * [[Ofbeeldienge:Armoiries Comtes de Luxembourg.svg|30px]] ertoginne van [[Luxemburg]]
 * [[Ofbeeldienge:Arms of Namur.svg|30px]]  markgravinne van Noamn
-* [[Ofbeeldienge:Blason fr Franche-Comté.svg|30px]] [[Bourgondiërs#Machtstryd vo 't groafschap Bourgondië|gravinne van vry Bourgondië (Franche-comté)]]
+* [[Ofbeeldienge:Blason fr Franche-Comté.svg|30px]] [[Bourgondiërs#Huus Bourgondië (1347–1361)|gravinne van vry Bourgondië (Franche-comté)]]
 * [[Ofbeeldienge:Blason province fr Artois.svg|30px]]  gravinne van [[Groafschap Artesië|Artesië]]
 * [[Ofbeeldienge:Blason Charolais.svg|30px]] gravinne van [[Groafschap Charolais|Charolais]]
@@ Regel 48: / Regel 46: @@
 * [[Ofbeeldienge:Graafschap zutphen.svg|30px]]  gravinne van Zutphen
-== Dood ==
+== Dôod ==
-[[Ofbeeldienge:Grafmarg.JPG|thumb|left|Eur proalgraf in Brugge]]
+[[Ofbeeldienge:Grafmarg.JPG|thumb|<center>Eur proalgraf in Brugge]]
+'t Ryk van eur was van korte deure. Up den desastreuzn dag van zes moarte [[1482]], binst ne volknjacht in de busschn van [[Wyndoale]] by [[Toeroet]], miste eur peird ne sproung en viel. Maria vloog over eur peird en die beeste kwam up eur terechte. Mè lik resultoat en bekknbreuke en en inwendige bloedienge. Z'èn Maria noa 't [[Prinsenhof (Brugge)|Prinsenhof]] in [[Brugge]] gebrocht, moa 't mochte nie mè elpn, den 27sten moarte es ze an eur verwoundiengn bezweekn.
+Z'èt e proalgraf gekreegn in d'[[Onze-Lieve-Vrouwekerke (Brugge)|Onze-Lieve-Vrouwekerke]] van [[Brugge]], nevers da van eur voader [[Karel de Stoutn]]. Je kut ze doar nog osan goan bekykn.
-'t Ryk van eur was van korte deure. Up den desastreuzn dag van zes moarte [[1482]], binst ne volknjacht in de busschn van [[Wyndoale]] by [[Toeroet]], miste eur peird ne sproung en viel. Maria vloog over eur peird en die beeste kwam up eur terechte. Mè lik resultoat en bekknbreuke en en inwendige bloedienge. Z'èn Maria noa 't [[Prinsenhof (Brugge)|Prinsenhof]] in [[Brugge]] gebroch, moa 't mochte nie mè elpn, den 27sten moarte es ze an eur verwoundiengn bezweekn.
+By upgroaviengn round 1980 èn ze 't graf van Maria weregevoundn, moa nie da van Karel.
-Z'èt e proalgraf gekreegn in d'[[Onze-Lieve-Vrouwekerke (Brugge)|Onze-Lieve-Vrouwekerke]] van [[Brugge]], nevers da van eur voader [[Karel den Stoutn]]. Je kut ze doar nog osan goan bekykn.
-By upgroaviengn round 1980 èn ze 't graf van Maria weregevoundn, moa nie van da van Karel.
-Ton ister wook een otopsie of forensies onderzoek gewist van heur geromte en men es ton tot de bevindinge gekoom da ze verzekers nen pneumotoraks gekregen ed. Da des een gat in de longe verzekers door een gebroken rebbe, sé nog een ende geleefd en ze moe vree ofgezien en.
-Sommeste van de orgoannen gelik therte werden in een loaden kistte elders begroaven da wost ton gebrukkelik. Heuren vint Maksimiliaon van oestenrik is begroaven in insbroek.
+Ton ist er ôok een otopsie gewist van heur geroamte en men es ton tot de bevindinge gekomn da ze verzekers nen pneumotoraks gekregen et. Dat es een gat in de longe verzekers deur een gebroken rebbe. Z' e nog een ende geleefd en ze moe vree ofgezien en.
+Sommeste van de orgoann gelik 't herte werden in een loaden kiste elders begroaven, da wos ton gebruukelik. Heur vint Maximiliaan is begroaven in Innsbruck.
 == Externe koppeliengn ==
@@ Regel 70: / Regel 66: @@
 [[Categorie:Hertog van Broabant]]
 [[Categorie:Groaf van Artois]]
+[[Categorie:Groaf van Bourgondië]]