België

Koninkrijk België Royaume de Belgique Königreich Belgien

Liggienge van België in Europa 50° 32' N, 4° 46' O
Officiële toale	Nederlands Frans Duuts
Hoofdstad	Brussel (Brussel/Bruxelles/Brüssel)
Stoatsvorm	Constitutionele parlementaire monarchie
Stoatshoofd	Keunienk Filip
Êerste minister	Alexander De Croo
Ippervlak	30.689,17 ^[1] km²
Inweuners Bevolkiengsdichtheid	11.763.650 (1 januoari 2024) ^[2] 383 inw./km²
Munte	Euro (vo 2002: Belgische frang)
Tydzone	UTC+1 (zomertyd: UTC+2)
Landcode	BE, BEL
Telefongcode	(+32)
Internet-TLD	.be
Nationale fêestdag	21 juli (1831) (Eedofleggienge 1e keunienk)

België (Nederlands: België, Frans: Belgique, Duuts: Belgien, officieel: Keunienkryk België, Koninkrijk België, Royaume de Belgique, Königreich Belgien) is e parlementaire, constitutionele monarchie an de Nôordzêe. 't Grênst ten zuudn an Vrankryk, ten ôostn an Duutsland en Luxemburg en ten noordn an Holland. In 't westn is er nie echt e gebeur, mo wel de Nôordzêe. Achter 't woater ligt Iengeland. 'n Hoofdstad è Brussel. Andere grôte steedn zyn Antwerpn, Luuk, Gent, Leuven, Brugge, Charleroi en Noamn.

Bevolkienge

D'r weunn e klêne 11,8 miljoen inweuners in België. Ruum 6,8 miljoen doavan zyn Vloamiengn, der zyn 1,25 miljoen Brusseloars en de reste - om en by de 3,7 miljoen - zyn Woaln en Duutsers in de Ôostkantongs.

Bevolkiengsontwikkelienge
België ^[3]		Holland ^[4]
Joar	Inweuners	Inweuners	Joar
1846	4.337.000	3.084.000	1850
1900	6.694.000	5.107.000	1900
1947	8.512.000	10.027.000	1950
2001	10.296.000	15.864.000	2000
2024	11.764.000	17.943.000	2024

Toaln

D'r zyn drie officiële toaln: Nederlands, Frans en Duuts. Nederlands wordt geklapt in Vloandern, Frans in Wallonië en Duuts ok in Wallonië an de grenze me Duutsland. In 't Brussels Gewest wordt vôoral Frans geklapt moar ook wat Nederlands. Da betekent dat d'r in België e klêne 7,1 miljoen Nederlandstoaligen, ruum 4,6 miljoen Franstoaligen en e klêne 0,1 miljoen Duutstoaligen zyn.

Geografie

Belgie is over 't olgemeen styf plat - voerol in Vloandern. In 't zuudn, in de Woalen, è je e bitje 'bergen'. Den hôogstn is de Signal de Botrange (694 meters) in de Hoge Veenn. D'n hogstn top in Vloandern is Remersdoal (287,5 meters) in de Voerstreke. Ip de twidde plekke komt de Kemmelberg (156 meters) in 't Heuvelland.

België et e ippervlak et van 30.689,17 km², woarvan 30.494,22 km² land (99,365%) en 194,95 km² woater (0,635%).^[1] Vergelykt me Holland, dat e ippervlak et van 41.543 km², woarvan 33.647 km² land (81,59%) en 7.896 km² woater (18,41%).

De mêest nôordelike plekke is Meersel-Dreef, de mêest ôostelike plekke is Krewinkel, de mêest zuudelike plekke is Torgny en de mêest westelike plekke is De Panne.

Geschiedenisse

De geschreven geschiedenisse begunt round 52 v.Chr. op 't moment da Julius Caesar (in z'n De Bello Gallico) over de Belgen schryft ("De Dapperste Oller Galliërs"). Loater is gebleken dat die stammn nie overêenkomn mè de Belgen van nu, moa da doet er nie toe.

Bestuur

België is e stoat die bestoat uut drie gemêenschappn en drie gewestn. De gemêenschappn en e toal-culturele oorsproung, de gewestn en ruumtelik-economischn:

Vlams Gewest (Vloandern), Woals Gewest (Wallonië) en Brussels Hoofdstedelik Gewest (Brussels gewest).
de Vlamsche Gemêenschap, de Fransche Gemêenschap en de Duutstoalige Gemêenschap.

Ierby e je ton ook nog eki de federoale regerienge die ol de reiste doet.

Zie ook et artikel over de stoatservormienge.

Verder is België ounderverdêeld in provinsjes, arroundissementn en gemêentn.

Vloandern en Wallonië zyn verdêeld in ieder vuuf provinsjes, 't Brussels gewest nie:

Belgische provinsjes
Provinsje	Hoofdstad	Gewest
Antwerpn	Antwerpn	Vloandern
Enegouwn	Bergn	Wallonië
(Belgisch) Limburg	Hasselt	Vloandern
Luuk	Luuk	Wallonië
(Belgisch) Luxemburg	Oarlen	Wallonië
Noamn	Noamn	Wallonië
Ôost-Vloandern	Gent	Vloandern
Vlams-Broabant	Leuven	Vloandern
West-Vloandern	Brugge	Vloandern
Woals-Broabant	Woaver	Wallonië

Zie ook et artikel over Belgische provinsjes.

Belgische gewestn
Gewest	Liggienge	Inweuners 2024 ^[2]		Ippervlak ^[5]		Dichtheid inw/km²	Hoofdstad	Prov.	Arr.	Gem.
Gewest	Liggienge	Oantal	%	Km²	%	Dichtheid inw/km²	Hoofdstad	Prov.	Arr.	Gem.
Vlams Gewest (Vloandern)		6.821.770	58%	13.625,54	44%	501	Brussel	5	22	300
Woals Gewest (Wallonië)		3.692.283	31%	16.901,22	55%	218	Noamn	5	20	262
Brussels Gewest		1.249.597	11%	162,42	0,5%	7.694	Brussel	/	1	19
Totoal		11.763.650		30.689,17		383		10	43	581

Belgische gemêenschappn
Gemêenschap	Liggienge	Inweuners 2024		Ippervlak		Dichtheid inw/km²	Hoofdstad	Prov.	Arr.	Gem.
Gemêenschap	Liggienge	Oantal	%	Km²	%	Dichtheid inw/km²	Hoofdstad	Prov.	Arr.	Gem.
Vlamsche Gemêenschap ¹		7.060.457	60%	13.787,96	45%	512	Brussel	5	23	319
Fransche Gemêenschap ¹		4.623.714	39%	16.210,00	53%	285	Brussel	5	21	272
Duutstoalige Gemêenschap		79.479	0,7%	853,64	2,8%	93	Eupn	/	/	9
Totoal		11.763.650		30.689,17		383		10	43	581

¹ Vlamsche en Fransche Gemêenschap hèn 't Brussels Gewest gemêenschappelijk (ippervlak, hoofdstad, arroundissement en gemêentn).

Polletiek

Koamer van Volksvertegenwoordigers

De zetelverdêlienge van de Koamer van Volksvertegenwoordigers ziet er ezô uut (verkiezingsuutslag):^[6]^[7]

Party	F/N	2024	2019	2014	2010	2007	2003	1999	1995
Volksunie ¹ / N-VA	N	24	25	33	27	6	1	8	5
Vlaams Blok / Vlaams Belang	N	20	18	3	12	17	18	15	11
PRL / MR	F	20	14	20	15	20	21	16	16
PS	F	16	20	23	26	20	25	19	21
PVDA-PTB	F/N	15	12	2
PVDA	N	(7)	(3)
PTB	F	(8)	(9)	(2)
PSC / cdH / LE	F	14	5	9	9	10	8	10	12
SP / sp.a(-Spirit) ² / Vooruit	N	13	9	13	13	14	23	14	20
CVP / CD&V	N	11	12	18	17	24	21	22	29
VLD / Open Vld	N	7	12	14	13	18	25	23	21
Agalev / Groen! / Groen	N	6	8	6	5	4		9	5
Ecolo	F	3	13	6	8	8	4	11	6
FDF / DéFI	F	1	2	2	3	3	3	2	2
PP	F			1	1
LDD ³	N	(1)	(1)		1	5
FN / DN	F					1	1	1	2
Totoal		150	150	150	150	150	150	150	150
Nederlandstoaligen		88	87	87	88	88	88	91	91
Franstoaligen		62	63	63	62	62	62	59	59

¹ VU-ID in 1999

² sp.a-Spirit in 2003 en 2007

³ In 2019 en 2024 as onafhankelike vo N-VA

Êerste ministers

Êeste ministers sins 1896:

Ēerste minister	Termyn	Joarn	Party
Paul de Smet de Naeyer	1896 - 1899	3	Katholieke Party
Jules Vandenpeereboom	1899 - 1899	0	Katholieke Party
Paul de Smet de Naeyer	1899 - 1907	8	Katholieke Party
Jules de Trooz	1907 - 1907	0	Katholieke Party
Frans Schollaert	1908 - 1911	3	Katholieke Party
Charles de Broqueville	1911 - 1918	7	Katholieke Party
Gerard Cooreman	1918 - 1918	0	Katholieke Party
Léon Delacroix	1918 - 1920	2	Katholieke Party
Henri Carton de Wiart	1920 - 1921	1	Katholieke Party
Georges Theunis	1921 - 1925	4	Katholieke Unie
Aloys Van de Vyvere	1925 - 1925	0	Katholieke Unie
Prosper Poullet	1925 - 1926	1	Katholieke Unie
Henri Jaspar	1926 - 1931	5	Katholieke Unie
Jules Renkin	1931 - 1932	1	Katholieke Unie
Charles de Broqueville	1932 - 1934	2	Katholieke Unie
Georges Theunis	1934 - 1935	1	Katholieke Unie
Paul van Zeeland	1935 - 1937	2	Katholiek Blok
Paul-Emile Janson	1937 - 1938	1	Liberoale Party
Paul-Henri Spaak	1938 - 1939	1	POB-BWP
Hubert Pierlot	1939 - 1945	6	Katholiek Blok
Achille Van Acker	1945 - 1945	0	PSB-BSP
Paul-Henri Spaak	1945 - 1946	1	PSB-BSP
Achille Van Acker	1946 - 1946	0	PSB-BSP
Camille Huysmans	1946 - 1947	1	PSB-BSP
Paul-Henri Spaak	1947 - 1949	2	PSB-BSP
Gaston Eyskens	1949 - 1950	1	PSC-CVP
Jean Duvieusart	1950 - 1950	0	PSC-CVP
Joseph Pholien	1950 - 1952	2	PSC-CVP
Jean Van Houtte	1952 - 1954	2	PSC-CVP
Achille Van Acker	1954 - 1958	4	PSB-BSP
Gaston Eyskens	1958 - 1961	3	PSC-CVP
Théo Lefèvre	1961 - 1965	4	PSC-CVP
Pierre Harmel	1965 - 1966	1	PSC-CVP
Paul Vanden Boeynants	1966 - 1968	2	PSC-CVP
Gaston Eyskens	1968 - 1973	5	PSC-CVP
Edmond Leburton	1973 - 1974	1	PSB-BSP
Leo Tindemans	1974 - 1978	4	CVP
Paul Vanden Boeynants	1978 - 1979	1	PSC
Wilfried Martens	1979 - 1981	2	CVP
Mark Eyskens	1981 - 1981	0	CVP
Wilfried Martens	1981 - 1992	11	CVP
Jean-Luc Dehaene	1992 - 1999	7	CVP
Guy Verhofstadt	1999 - 2008	9	Open Vld
Yves Leterme	2008 - 2008	0	CD&V
Herman Van Rompuy	2008 - 2009	1	CD&V
Yves Leterme	2009 - 2011	2	CD&V
Elio Di Rupo	2011 - 2014	3	PS
Charles Michel	2014 - 2019	5	MR
Sophie Wilmès	2019 - 2020	1	MR
Alexander De Croo	2020 - nu	4	Open Vld

Weirelderfgoed

Kyk noa UNESCO-weirelderfgoed in België

Historisch center van Brugge
Grôte Markt van Brussel
Plantin-Moretusmuseum in Antwerpn
Onze-Lieve-Vrouwekathedroale in Doornik

Beroemde Belgn

Ambiorix, en Oudn Belg die teegn de Romeinn vocht
Leo Baekeland, uutvinder van bakeliet
Peter Benoit, componist
Raymond Ceulemans, biljarter
Jacques Brel, zanger
Pieter Breugel, schilderoare
Hendrik Conscience, schryver van De Leeuw van Vlaanderen
Poater Damioan, e froaie mens die zorgde voe de melaatsn en hillig verkloard is
James Ensor, kunstschilder
Zénobe Gramme, uutviender van den dynamo
Hergé, de voader van Kuifje
Jacky Ickx, ottocoureur
Paul Janssen, uutviender va medicamentn
René Magritte, surrealistische schilderoare
Mercator, têkenoare van koartn, uutviender van 'n atlas
Eddy Merckx, volgens vele den beste coureur oller tydn
Georges Nagelmackers, bankier en bouwer van den Orient Express en de slapwagongs Wagons-Lits
Peter Paul Rubens, barokschilderoare
Adolphe Sax, uutviender van de saxofong
Georges Simenon, schryver van Maigret
Simon Stevin, wiskundign
Toots Thielemans, jazz-muzikant
Godfried van Bouillon, e vèchtersboasje die mèjdeed an den eerstn kruustocht
Jean-Claude Vandamme, acteur
Karel Van Depoele, uutviender van den elektriekn tram (trolley)
Andreas Vesalius, weetnschapper in den anatomie
Wout Van Aert, volgens vele den beste coureur van zyn tyd
Yves Lampaert, ne coureur, farmer son from Belgium

Andere betêkenissn

Behalve 't welbekende land woa da West-Vloandern ligt, zyn d' er nog andere betêkenissn van 't woord Belgium / Belgique in andere toaln.

Vier steedn in de Verênigde Stoatn (in Illinois, West Virginië, Wisconsin en Minnesota)
Een liedje van den Amerikoansen punkgroep "Bowling for Soup"
Een andere noame vôr een Brabants trekpeird
Een Amerikoans cargoschip (SS Belgique)
De name van twê Belgische ounderzoeksscheepn (Belgica)
Een imaginair vloekwoord in "The Hitchhiker's Guide to the Galaxy" ("zô grof da 't in de hêle melkweg verboon is, buutn in e pleksje woa dan ze nie weetn wa da 't betêeknt")
Een onconventionele êenheid van uppervlakte (A Web Site the Size of Belgium (gearchivêerd))

Referensjes

↑ ^1,0 ^1,1 Statbel
↑ ^2,0 ^2,1 Statbel
↑ De volkstellingen in België sinds 1830, Statbel
↑ Bevolkingsatlas van Nederland, p. 29
↑ Statbel
↑ DE KAMER.BE
↑ ibz

Externe koppeliengn

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie België van Wikimedia Commons.

Belgische landsdêlen

Vlams Gewest:
Antwerpn | Limburg | Ôost-Vloandern | Vlams-Broabant | West-Vloandern

Woals Gewest:
Enegouwn | Luuk | Luxemburg | Noamn | Woals-Broabant

Brussels Oofdstedelik Gewest

Vlamsche Gemêenschap | Fransche Gemêenschap | Duutstoalige Gemêenschap

België | Gewestn | Gemêenschappn | Provinsjes

{{{ofb_links}}}	Europese Unie (EU)		{{{ofb_groot}}}
België \| Bulgareye \| Cyprus \| Denemarkn \| Duutsland \| Estland \| Finland \| Grieknland \| Holland \| Hongareye \| Ierland \| Itoalië \| Kroatië \| Letland \| Litouwn \| Luxemburg \| Malta \| Ôostnryk \| Pooln \| Portugal \| Roemenië \| Slovakeye \| Slovenië \| Spanje \| Tsjechië \| Vrankryk \| Zweedn			{{{ofb_groot}}}

{{{ofb_links}}}	Landn in Europa	{{{ofb_rechts}}}	{{{ofb_groot}}}
Albanië • Andorra • Armenië • Azerbeidzjan • België • Bosnië-Herzegovina • Bulgareye • Cyprus • Denemarkn • Duutsland • Estland • Finland • Georgië • Grieknland • Holland • Hongareye • Ierland • Itoalië • Kazachstan • Kosovo • Kroatië • Letland • Liechtnstein • Litouwn • Luxemburg • Malta • Moldoavië • Monaco • Montenegro • Noord-Macedonië • Nôorweegn • Oekraïne • Ôostnryk • Pooln • Portugal • Roemenië • Rusland • San Marino • Servië • Slovakeye • Slovenië • Spanje • Tsjechië • Turkeye • Vaticoanstad • Verênigd Keunienkryk • Vrankryk • Wit-Rusland • Ysland • Zweedn • Zwitserland			{{{ofb_groot}}}

[ipp-1] 1,0 ^1,1 Statbel

[bev-2] 2,0 ^2,1 Statbel

[3] De volkstellingen in België sinds 1830, Statbel

[4] Bevolkingsatlas van Nederland, p. 29

[5] Statbel

[6] DE KAMER.BE

[7] z

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]