Meer van Albano
't Meer van Albano (Italioans: Lago Albano ofte somstekêe ôok Lago di Castel Gandolfo genoemd) es e toamelyk klêen vulkoanisch kroatermeer in d'Alboanse Euvels in d'Italioansche regio Lazio. 't Ligt an de voet van de Monte Cavo, ip apeupri 20 kilomèiters van't center van Rome. Wa mêer o de zuudôostkantn dervan ligt 't klêendere Meer van Nemi. Round et meer liggn (mè de wyzers van de klokke mee) de gemêentn Castel Gandolfo, Marino, Rocca di Papa, Ariccia en Albano Laziale.
't Meer van Albano es 3,5 kilomèiters lank en 2,3 kilomèiters brêe; 't Eit en ippervlakte van 6 vierkante kilomèiters. 't Meer eit en diepte van 170 mèiters en es doamee 't diepste van hil Lazio. 't Meer van Albano es ounstoan deur't tôopevloei'n van twêe vulkoanische kroaters die ezo êen meer wierdn; Je kunt da nog zien deurda ter hil in't middn van meer e rif zit die bikkans 70 mèiters van den bodem uutstikt.
Geschiedenisse[bewerkn | brontekst bewerken]
In tydde van de Romein'n noemdigde 't meer Albanus Lacus in't Latyn en lag et nie verre van iere d'oude, olf-legendoarische stad Alba Longa. Plutarchus schryft da in 406 v.C. 't woater van't meer oover d'oumligg'nde euvels strôomdigde, oloewel dat nie gerèind a en der ôok gin riviern uutkomm'n in't meer. D'ooverstrôomienge eit in da joar hil wa veldn en wyngoard'n kapot gemakt en't woater vloeide uutendelyk bergofwoarts richtienge de zêe. Nu peizn ze da die ooverstrôomienge kwam deur vulkoanische gassn die ulder ipôoptigd'n ounder de bodem van't meer en 't boovnligg'nde woater doanig noa boovn stuwde. In 395 v.C., bist da de Romein'n en ôorloge voerdigd'n teegn d'Etruskische stad Veii, wierd er en woaterofvoeriengstunnel gegroavn deur de kroaterwandn round et meer. Volgest de schryver Titus Livius wierd da werk uutgevoerd achter da de Romein'n by 't oroakel van Delphi dien road wierd gegeevn ton ze vroegn wannêere da ze dien ôorloge koestn winn'n.
By d'Olympische Speeln van 1960 die ploats ad'n in Rome, giengn ier de roei- en kano-competisjes deure. 't Systêem vo boan'n vo 't bôotn ip't woater te markeern mè boein wierd nog olsan 't Albano-Systêem genoemd, mè datta ier vo 'n êeste kêe wierd gebeezigd.