Filips I van Kastilië: verschil tussen versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
link
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1: Regel 1:

{{Dynastie|
{{Dynastie|
| ploatje = [[Ofbeeldienge:Philipp der Schöne.jpg]]
| ploatje = [[Ofbeeldienge:Philipp der Schöne.jpg]]
| noame = Filips I van Castilië
| noame = Filips I van Castilië
| leevn = 1478-1506
| leevn = 1478-1506
| functie1= [[Ofbeeldienge:Blason fr Bourgogne.svg|20px|left]] [[File:Brabant-Limburg Arms.svg|20px|left]] [[Hertog van Bourgondië]] (titulair) <br /> [[File:Arms of the Count of Luxembourg.svg|20px|right]] [[Hertog van Broabant#Hertoogn van Broabant, Lothier en Limburg|Hertog van Broabant, Lothier, Limburg]] en [[Huus Luxemburg#Hertogdom Luxemburg|Luxemburg]]. <br />[[File:Namur Arms.svg|20px|left]] [[Ofbeeldienge:Blason Comte-de-Flandre.svg|20px|left]] [[Ofbeeldienge:Blason province fr Artois.svg|20px|right]] Markgroaf van Noamn. <br /> [[Groaf van Vloandern]], [[Groafschap Artois#Huus Bourgondië|Artois]], [[Bourgondiërs#Huus Bourgondië (1347–1361)|Franche-Comté]], [[Charolais]], [[Groafschap Henegouwn#Huus Wittelsbach|Henegouwn]], [[File:Hainaut Modern Arms.svg|20px|left]] [[File:Counts of Holland Arms.svg|20px|right]] [[Groafschap Holland#Huus Wittelsbach|Holland, Zêeland]]
| functie1=[[Ofbeeldienge:Blason fr Bourgogne.svg|30px|left]] [[Bourgondiërs#Hertoogn van Bourgondië van ’t huus Valois|Hertog van Bourgondië]] (titel)<br />[[Groaf van Vloandern]], [[Artesië]], [[Groafschap Henegouwn|Henegouwn]], [[Groafschap Holland|Holland-Zêeland]] en [[Charolais]], Markgroaf van Noamn, [[Hertog van Broabant]], [[Lothier]], Limburg en Luxemburg, Hertog en Groaf van Franche Comté
| periode1 = [[1482]]-[[1506]]
| periode1 = [[1482]]-[[1506]]
| vôorganger1 = [[Maria van Bourgondië]]
| vôorganger1 = [[Maria van Bourgondië]]
| ipvolger1 = [[Karel V van et Illig Rôoms Ryk|Karel II]]
| ipvolger1 = [[Karel V van et Illig Rôoms Ryk|Karel II]]
| functie2 = [[Ofbeeldienge: Escudo Corona de Castilla.png|35px|left]] Keunienk van Castilië en Léon
| functie2 = [[File:Guelders-Jülich Arms.svg|20px|left]] [[File:Graafschap zutphen.svg|20px|right]] Hertog van Gelre en<br /> Groaf van Zutphen
| periode2 = [[12 juli]] [[1506]]-<br />[[25 september]] [[1506]]
| periode2 = [[1482]]-[[1492]]
| vôorganger2 = [[Johanna van Kastilië|Johanna]]
| vôorganger2 = [[Maria van Bourgondië]]
| ipvolger2 = Ferdinand II van Aragón (regent vo [[Johanna van Kastilië|Johanna]])
| ipvolger2 = Karel van Gelre
| functie3 = [[Ofbeeldienge: Escudo Corona de Castilla.png|25px|left]] Keunienk van Castilië en Léon
| voader= [[Maximiliaan I|Maximiliaan van Oostnryk]]
| periode3 = [[12 juli]] [[1506]]-<br />[[25 september]] [[1506]]
| vôorganger3 = [[Johanna van Kastilië|Johanna]]
| ipvolger3 = Ferdinand II van Aragón (regent vo [[Johanna van Kastilië|Johanna]])
| voader= [[Maximiliaan I|Maximiliaan van Ôostnryk]]
| moeder = [[Maria van Bourgondië]]
| moeder = [[Maria van Bourgondië]]
}}
}}
'''Filips I van Castilië''', bygenoamd Filips de Schôonn, ([[Brugge]], [[22 juli]] [[1478]] - Burgos, [[25 september]] [[1506]]) was de zeune van [[Maximiliaan I|Maximiliaan van Oostnryk]] en [[Maria van Bourgondië]].
'''Filips I van Castilië''', bygenoamd Filips de Schôonn, ([[Brugge]], [[22 juli]] [[1478]] - Burgos, [[25 september]] [[1506]]) was de zeune van [[Maximiliaan I|Maximiliaan van Ôostnryk]] en [[Maria van Bourgondië]].
Deur te trouwn mè [[Johanna van Castilië]] kwam Spanje loater ounder de [[Habsburg]]ers.
Deur te trouwn mè [[Johanna van Castilië]] kwam Spanje loater ounder de [[Habsburg]]ers.


==Zyn kienderjoarn==
==Zyn kienderjoarn==
[[Ofbeeldienge:Bernhard Strigel 003b.jpg|thumb|left|<center>Filips tusschn zyn voader en moeder.<br />Ounder: Van lienks no reks: [[Ferdinand I van et Illig Rôoms Ryk|Ferdinand I]], [[Keizer Karel V|Karel V]] en [[Lodewyk II van Hongareye]].]]
Omdat ’n nog mo vier joar oud was o z’n moeder stierf, pakte z’n voader Maximiliaan ‘t regentschap ip hem.
Omdat 'n nog mo vier joar oud was os z'n moeder stierf, pakte z'n voader Maximiliaan 't regentschap ip hem.


Filips is van zyn 7 joar ipgebrocht in [[Mecheln]] deur zyn stiefgrotmoeder [[Margaretha van York]], de weeuwe van [[Karel de Stoutn]].
Filips is van zyn 7 joar ipgebrocht in [[Mecheln]] deur zyn stiefgrotmoeder [[Margaretha van York]], de weeuwe van [[Karel de Stoutn]].


Achter den dôod van heur vint in 1477, ha Margaretha van York et Hof van Koameryk in Mecheln gekocht, en heur doa gevestigd. ’t Was ‘n eigndom gewist van Jan van Bourgondië, de bisschop van Koameryk, die e bastoardzeune was van [[Jan zounder Vrees]].
Achter den dôod van heur vint in 1477, ha Margaretha van York et Hof van Koameryk in Mecheln gekocht, en heur doa gevestigd. 't Was 'n eigndom gewist van Jan van Bourgondië, de bisschop van Koameryk, die e bastoardzeune was van [[Jan zounder Vrees]].


Achter da Filips zyn moeder in 1482 veroungelukt was, wierd zyn voader Maximiliaan nie anveird deur de Vlamsche steedn en surtout Gent was ipstandig. Ze speeldn boas over zyn twi jounges, Filips en zyn zusje [[Margaretha van Oostnryk (1480-1530)|Margaretha]].
Achter da Filips zyn moeder in 1482 veroungelukt was, wierd zyn voader Maximiliaan nie anveird deur de Vlamsche steedn en surtout Gent was ipstandig. Ze speeldn boas over zyn twi jounges, Filips en zyn zusje [[Margaretha van Oostnryk (1480-1530)|Margaretha]].


In 1485 stoptn de Gentenoars under verzet en Maximiliaan brocht zyn zeuntje, die ton 7 joar oud was, no Margaretha van York in Mecheln. In 1486 verkocht z’heur paleis an ’t stadsbesteur van Mecheln, die ‘t kocht vo te geevn an de Habsburgsche familie. Filips kwamt doar ounder invloed van de Mechelschn oadel.
In 1485 stoptn de Gentenoars under verzet en Maximiliaan brocht zyn zeuntje, die ton 7 joar oud was, no Margaretha van York in Mecheln. In 1486 verkocht z'heur paleis an 't stadsbesteur van Mecheln, die 't kocht vo te geevn an de Habsburgsche familie. Filips kwamt doar ounder invloed van de Mechelschn oadel.


==Mêerderjoarig==
==Mêerderjoarig==
In [[1494]] is Filips mêerderjoarig verkloard en krêegt ie 't bewiend in handn.
[[Ofbeeldienge:Bernhard Strigel 003b.jpg|thumb|left|<center>Boovn: Filips tusschn zyn voader en moeder.<br />Ounder: Van lienks no reks: [[Ferdinand I van et Illig Rôoms Ryk|Ferdinand I]], [[Keizer Karel V|Karel V]] en [[Lodewyk II van Hongareye]].]]
[[Image:PhillippeJeanne.jpg|thumb|left|<center>Filips mè zyn vrouwe]]
[[Image:PhillippeJeanne.jpg|thumb|left|<center>Filips mè zyn vrouwe Johanna]]
Direkt begost ie de belangn van de Nederlandn te verdeedign en probeerdegt ie de neutraliteit te bewoarn tegenover [[Vrankryk]] en [[Iengeland]]. Da was in teegnstellienge mè de polletiek van z'n voader Maximiliaan, die styf anti-Frans was en die hem, achter zyn anstellienge van keizer in 1493, nie vele mèr antrok van de Nederlandn.
[[Ofbeeldienge:Juana la Loca de Pradilla.jpg|thumb|left|<center>Johanna de Woanzinnige an zyn dôodskiste. (''Doña Juana la Loca'', schildery uut 1877 van Francisco Pradilla y Ortiz, Pradomuseum, Madrid)]]
In [[1494]] is Filips mêerderjoarig verkloard en krêegt ie ‘t bewiend in handn.

Direkt begost ie de belangn van de Nederlandn te verdedign en probeerdegt ie de neutraliteit te bewoarn tegenover [[Frankryk]] en [[Iengeland]]. Da was in tegenstellienge mè de polletiek van z’n voader Maximiliaan, die styf anti-Frans was en die hem, achter zyn anstellienge van keizer in 1493, nie vele mèr antrok van de Nederlandn.


Filips was de latstn hertog van Bourgondië die persôonlik over de [[Bourgondische Nederlandn|Bourgondische]] of [[Habsburgsche Nederlandn]] regeerde. Je zette der de centralisoasjepolletiek van zyn vôorgangers vôort, o.m. deur in 1504 de Grôte Road, die in 1477 achter den dood van [[Karel de Stoutn]] ofgeschaft was, were ip te richtn en definitief in Mecheln te vestign ounder de noame ''De Grôte Road van Mecheln''.
Filips was de latstn hertog van Bourgondië die persôonlik over de [[Bourgondische Nederlandn|Bourgondische]] of [[Habsburgsche Nederlandn]] regeerde. Je zette der de centralisoasjepolletiek van zyn vôorgangers vôort, o.m. deur in 1504 de Grôte Road, die in 1477 achter den dood van [[Karel de Stoutn]] ofgeschaft was, were ip te richtn en definitief in Mecheln te vestign ounder de noame ''De Grôte Road van Mecheln''.


De 20stn oktober 1496 trouwde Filips in de Sint-Gummaruskerke in [[Lier (België)|Lier]] mè [[Johanna van Castilië]]. Ze was de dochter van de zogenoamde ''Katholieke Keuniengn'': keunienk Ferdinand II van Aragon en keuniginne [[Isabella I van Castilië]].
De 20stn oktober 1496 trouwde Filips in de Sint-Gummaruskerke in [[Lier (België)|Lier]] mè [[Johanna van Castilië]]. Ze was de dochter van de zogenoamde ''Katholieke Keuniengn'': keunienk Ferdinand II van Aragon en keuniginne [[Isabella I van Castilië]].
Johanna was mo derde in lyne vo de trôonsipvolgienge, en doadeure ha ze nie verwacht da z'in anmerkienge zou kommn.

Johanna was mo derde in lyne vo de trôonsipvolgienge, en doadeure ha ze nie verwacht da z’in anmerkienge zou kommn.


Mor in 1497 stierf heur broere Johan, de prins van Asturië en krôonprins. Je was zes moandn idder getrouwd mè Filips zyn zuster Margaretha van Oostnryk. In 1498 en 1500 stiervn ook heur zuster [[Isabella van Portugal (1470-1498)|Isabella van Portugal]], en heur zeuntje Miguel, die anders keunienk van Spanje en Portugal zou gekommn zyn.
Moar in 1497 stierf heur broere Johan, de prins van Asturië en krôonprins. Je was zes moandn idder getrouwd mè Filips zyn zuster Margaretha van Ôostnryk. In 1498 en 1500 stiervn ook heur zuster [[Isabella van Portugal (1470-1498)|Isabella van Portugal]], en heur zeuntje Miguel, die anders keunienk van Spanje en Portugal zou gekommn zyn.


Deurda Johanna trôonipvolgster kwam van Castilië en Aragon, zou Filips loater regeern over Oostnryk, de Nederlandn en hêel Spanje.
Deurda Johanna trôonipvolgster kwam van Castilië en Aragon, zou Filips loater regeern over Ôostnryk, de Nederlandn en hêel Spanje.


==Keunienk van Castilië==
==Keunienk van Castilië==
[[File:Coat of Arms of Philip I of Castile.svg|thumb|<center>Woapnschild van Filips I van Castilië]]
In 1502 reisde Filips mè Johanna, en e grôot dêel van ’t hof van Bourgondië, no Spanje vor hem lik ipvolger te loatn erkenn. Ze lietn under drie oudste jounges, Eleonora, [[Keizer Karel V|Karel]] en Isabella, achter by Margaretha van York.
In 1502 reisde Filips mè Johanna, en e grôot dêel van 't hof van Bourgondië, no Spanje vor hem lik ipvolger te loatn erkenn. Ze lietn under drie oudste jounges, Eleonora, [[Keizer Karel V|Karel]] en Isabella, achter by Margaretha van York.


’t Joar derip, in 1503 is Margaretha van York gestorvn, en Filips kêerde da joar mè ‘t grotste dêel van ’t hof were no de Nederlandn. Johanna, die in verwachtienge was van [[Ferdinand I van et Illig Roomsche Ryk|Ferdinand I]], blêef in Madrid, woa da ze in 1503 beviel.
't Joar derip, in 1503 is Margaretha van York gestorvn, en Filips kêerde da joar mè 't grotste dêel van 't hof were no de Nederlandn. Johanna, die in verwachtienge was van [[Ferdinand I van et Illig Roomsche Ryk|Ferdinand I]], blêef in Madrid, woa da ze in 1503 beviel.


Loater kêerde ze were no de Nederlandn en heur vuufde kiend [[Maria van Hongareye|Maria]] is doar in 1505 geboorn.
Loater kêerde ze were no de Nederlandn en heur vuufde kiend [[Maria van Hongareye|Maria]] is doar in 1505 geboorn.
Regel 55: Regel 58:
Johanna heur gêestesziekte was ton ol begost. De reloasje met heur vint was styf slicht en ze leefdn apart. Zyn ountrouw en heur jalousie die heur coleriek miek, verergerde de situoasje nog.
Johanna heur gêestesziekte was ton ol begost. De reloasje met heur vint was styf slicht en ze leefdn apart. Zyn ountrouw en heur jalousie die heur coleriek miek, verergerde de situoasje nog.


In november 1504 was Filips zyn schonmoeder Isabella I van Castilië gestorvn. Heur vint Ferdinand II probeerde ’t regentschap van Castilië te krygn, mor in 1506 riept de Cortes Filips en zyn vrouwe no Spanje. Achter e moeilikke reize in e zwoare storm belandegn z’eindelik in Spanje.
In november 1504 was Filips zyn schonmoeder Isabella I van Castilië gestorvn. Heur vint Ferdinand II probeerde 't regentschap van Castilië te krygn, moar in 1506 riept de Cortes Filips en zyn vrouwe no Spanje. Achter e moeilikke reize in e zwoare storm belandegn z'eindelik in Spanje.


Filips krêegt doa probleemn mè zyn schonvoader, die ’t nie koste verkroppn dat er e vrimdn de macht over Spanje zou krygn, en j’eiste ‘t regentschap ip vor hem. Mo de 12e juli 1506 wierd Filips toch officieel erkend deur de Cortes en kwamt ie Filips I van Castilië, neffest z’n vrouwe Johanna de keuniginne.
Filips krêegt doa probleemn mè zyn schonvoader, die 't nie koste verkroppn dat er e vrimdn de macht over Spanje zou krygn, en j'eiste 't regentschap ip vor hem. Mo de 12e juli 1506 wierd Filips toch officieel erkend deur de Cortes en kwamt ie Filips I van Castilië, neffest z'n vrouwe Johanna de keuniginne.


==Zyn dôod==
==Zyn dôod==
Nog gin drie moandn loater, de 25e september 1506, is Filips gestorvn. Zyn vrouwe Johanna was in verwachtienge van under joungste dochter, Catharina, die in 1507 geboorn is in Spanje.
Nog gin drie moandn loater, de 25e september 1506, is Filips gestorvn.
[[Ofbeeldienge:Juana la Loca de Pradilla.jpg|thumb|left|400px|<center>Johanna de Woanzinnige an zyn dôodskiste. (''Doña Juana la Loca'', schildery uut 1877 van Francisco Pradilla y Ortiz <br />(Pradomuseum, Madrid)]]


Johanna kost den dôod van heur vint nie verwerkn, woadeure dat heur gêestesziekte nog verergerde. Ze slôot heur of van de weireld en ze kost nie schêen van Filips zyn dôodskiste. Ze doolde der overol mee round, wat da loater leidde tout heur bynoame ''Johanna de Woanzinnige''.
Zyn vrouwe Johanna was in verwachtienge van under joungste dochter, Catharina, die in 1507 geboorn is in Spanje. Johanna kost den dôod van heur vint nie verwerkn, woadeure dat heur gêestesziekte nog verergerde. Ze slôot heur of van de weireld en ze kost nie schêen van Filips zyn dôodskiste. Ze doolde der overol mee round, wat da loater leidde tout heur bynoame ''Johanna de Woanzinnige''.


Deurda ze nie mè bekwoam was vo te regeern kwam heur voader, Ferdinand II van Aragón, heur regent van 1506 tout 1516, mo ze blêef heur titel theoretisch houdn tout an heur dôod in 1555.
Deurda ze nie mè bekwoam was vo te regeern kwam heur voader, Ferdinand II van Aragón, heur regent van 1506 tout 1516, mo ze blêef heur titel theoretisch houdn tout an heur dôod in 1555.


Under zeune Karel erfde, ounder ’t regentschap van z’n grotvoader Maximiliaan, ’t [[Hillig Rôoms Ryk]] en de [[Lêge Landn]], en achter den dôod van z’n andere grotvoader Ferdinand II van Aragon in 1516, ook hêel Spanje.
Under zeune Karel erfde, ounder 't regentschap van z'n grotvoader Maximiliaan, 't [[Hillig Rôoms Ryk]] en de [[Lêge Landn]], en achter den dôod van z'n andere grotvoader Ferdinand II van Aragon in 1516, ook hêel Spanje.


't Spoans-Habsburgs Ryk is lange ’t machtigste ryk van ‘t Europees continent gewist.
't Spoans-Habsburgs Ryk is lange 't machtigste ryk van 't Europees continent gewist.


‘t Proalgraf van Filips en Johanna stoat in de keuninklikke kapelle neffest de kathedroale van Granada.
't Proalgraf van Filips en Johanna stoat in de keuninklikke kapelle neffest de kathedroale van Granada.


In 1507 stelde Maximiliaan zyn dochter, [[Margaretha van Oostnryk (1480-1530)|Margaretha]], an als regente en [[Landvoogdn van de Habsburgsche Nederlandn|landvoogdesse van de Habsbursche Nederlandn]]. Ze vestigdeg’ heur in ’t paleis in Mecheln.
In 1507 stelde Maximiliaan zyn dochter, [[Margaretha van Oostnryk (1480-1530)|Margaretha]], an als regente en [[Landvoogdn van de Habsburgsche Nederlandn|landvoogdesse van de Habsbursche Nederlandn]]. Ze vestigdeg' heur in 't paleis in Mecheln.


==Zyn titels==
==Zyn titels==
Regel 93: Regel 97:


==Zyn zes jounges==
==Zyn zes jounges==
[[Image:De zes kinderen van Filips de Schone en Johanna van Castilië.JPG|thumb|400px|<center>De zes jounges van Filips en Johanna van Castilië]]
* Eleonora van Habsburg, keuniginne van Portugal en loater van Frankryk, getrouwd met Emanuel I van Portugal en mè Frans I van Frankryk
* [[Karel V van et Illig Rôoms Ryk|Karel V]], keizer van ‘t [[Hillig Rôoms Ryk]] en keunienk van Spanje, getrouwd met [[Isabella van Portugal (1503-1539)|Isabella van Portugal]]
* Eleonora van Habsburg, keuniginne van Portugal en loater van Vrankryk, getrouwd met Emanuel I van Portugal en mè [[François I van Vrankryk]]
* [[Karel V van et Illig Rôoms Ryk|Karel V]], keizer van 't [[Hillig Rôoms Ryk]] en keunienk van Spanje, getrouwd met [[Isabella van Portugal (1503-1539)|Isabella van Portugal]]
* [[Isabella van Habsburg]], keuniginne van Denemarkn, getrouwd mè Christiaan II van Denemarkn
* [[Isabella van Habsburg]], keuniginne van Denemarkn, getrouwd mè Christiaan II van Denemarkn
* [[Ferdinand I van et Illig Rôoms Ryk|Ferdinand I]], keizer van ’t Hillig Rôoms Ryk, getrouwd mè Anna van [[Boheemn]]
* [[Ferdinand I van et Illig Rôoms Ryk|Ferdinand I]], keizer van 't Hillig Rôoms Ryk, getrouwd mè Anna van [[Boheemn]]
* [[Maria van Hongareye]], keuniginne van Hongareye, getrouwd mè [[Lodewyk II van Hongareye]]
* [[Maria van Hongareye]], keuniginne van Hongareye, getrouwd mè [[Lodewyk II van Hongareye]]
* Catharina van Habsburg (1507-1578), keuniginne van Portugal, getrouwd mè Johan III van Portugal
* Catharina van Habsburg (1507-1578), keuniginne van Portugal, getrouwd mè Johan III van Portugal
[[Image:De zes kinderen van Filips de Schone en Johanna van Castilië.JPG|thumb|400px|left|<center>De zes jounges van Filips en Johanna van Castilië]]


{{commons|Category:Philip I of Castile|Filips I van Castilië}}
{{commons|Category:Philip I of Castile|Filips I van Castilië}}

Versie van 22 jan 2019 21:55

Filips I van Castilië
1478-1506
Hertog van Bourgondië (titulair)
Hertog van Broabant, Lothier, Limburg en Luxemburg.
Markgroaf van Noamn.
Groaf van Vloandern, Artois, Franche-Comté, Charolais, Henegouwn,
Holland, Zêeland
Periode1482-1506
VôorgangerMaria van Bourgondië
IpvolgerKarel II
Hertog van Gelre en
Groaf van Zutphen
Periode1482-1492
VôorgangerMaria van Bourgondië
IpvolgerKarel van Gelre
Keunienk van Castilië en Léon
Periode12 juli 1506-
25 september 1506
VôorgangerJohanna
IpvolgerFerdinand II van Aragón (regent vo Johanna)
VoaderMaximiliaan van Ôostnryk
MoederMaria van Bourgondië

Filips I van Castilië, bygenoamd Filips de Schôonn, (Brugge, 22 juli 1478 - Burgos, 25 september 1506) was de zeune van Maximiliaan van Ôostnryk en Maria van Bourgondië. Deur te trouwn mè Johanna van Castilië kwam Spanje loater ounder de Habsburgers.

Zyn kienderjoarn

Filips tusschn zyn voader en moeder.
Ounder: Van lienks no reks: Ferdinand I, Karel V en Lodewyk II van Hongareye.

Omdat 'n nog mo vier joar oud was os z'n moeder stierf, pakte z'n voader Maximiliaan 't regentschap ip hem.

Filips is van zyn 7 joar ipgebrocht in Mecheln deur zyn stiefgrotmoeder Margaretha van York, de weeuwe van Karel de Stoutn.

Achter den dôod van heur vint in 1477, ha Margaretha van York et Hof van Koameryk in Mecheln gekocht, en heur doa gevestigd. 't Was 'n eigndom gewist van Jan van Bourgondië, de bisschop van Koameryk, die e bastoardzeune was van Jan zounder Vrees.

Achter da Filips zyn moeder in 1482 veroungelukt was, wierd zyn voader Maximiliaan nie anveird deur de Vlamsche steedn en surtout Gent was ipstandig. Ze speeldn boas over zyn twi jounges, Filips en zyn zusje Margaretha.

In 1485 stoptn de Gentenoars under verzet en Maximiliaan brocht zyn zeuntje, die ton 7 joar oud was, no Margaretha van York in Mecheln. In 1486 verkocht z'heur paleis an 't stadsbesteur van Mecheln, die 't kocht vo te geevn an de Habsburgsche familie. Filips kwamt doar ounder invloed van de Mechelschn oadel.

Mêerderjoarig

In 1494 is Filips mêerderjoarig verkloard en krêegt ie 't bewiend in handn.

Filips mè zyn vrouwe Johanna

Direkt begost ie de belangn van de Nederlandn te verdeedign en probeerdegt ie de neutraliteit te bewoarn tegenover Vrankryk en Iengeland. Da was in teegnstellienge mè de polletiek van z'n voader Maximiliaan, die styf anti-Frans was en die hem, achter zyn anstellienge van keizer in 1493, nie vele mèr antrok van de Nederlandn.

Filips was de latstn hertog van Bourgondië die persôonlik over de Bourgondische of Habsburgsche Nederlandn regeerde. Je zette der de centralisoasjepolletiek van zyn vôorgangers vôort, o.m. deur in 1504 de Grôte Road, die in 1477 achter den dood van Karel de Stoutn ofgeschaft was, were ip te richtn en definitief in Mecheln te vestign ounder de noame De Grôte Road van Mecheln.

De 20stn oktober 1496 trouwde Filips in de Sint-Gummaruskerke in LierJohanna van Castilië. Ze was de dochter van de zogenoamde Katholieke Keuniengn: keunienk Ferdinand II van Aragon en keuniginne Isabella I van Castilië. Johanna was mo derde in lyne vo de trôonsipvolgienge, en doadeure ha ze nie verwacht da z'in anmerkienge zou kommn.

Moar in 1497 stierf heur broere Johan, de prins van Asturië en krôonprins. Je was zes moandn idder getrouwd mè Filips zyn zuster Margaretha van Ôostnryk. In 1498 en 1500 stiervn ook heur zuster Isabella van Portugal, en heur zeuntje Miguel, die anders keunienk van Spanje en Portugal zou gekommn zyn.

Deurda Johanna trôonipvolgster kwam van Castilië en Aragon, zou Filips loater regeern over Ôostnryk, de Nederlandn en hêel Spanje.

Keunienk van Castilië

Woapnschild van Filips I van Castilië

In 1502 reisde Filips mè Johanna, en e grôot dêel van 't hof van Bourgondië, no Spanje vor hem lik ipvolger te loatn erkenn. Ze lietn under drie oudste jounges, Eleonora, Karel en Isabella, achter by Margaretha van York.

't Joar derip, in 1503 is Margaretha van York gestorvn, en Filips kêerde da joar mè 't grotste dêel van 't hof were no de Nederlandn. Johanna, die in verwachtienge was van Ferdinand I, blêef in Madrid, woa da ze in 1503 beviel.

Loater kêerde ze were no de Nederlandn en heur vuufde kiend Maria is doar in 1505 geboorn.

Johanna heur gêestesziekte was ton ol begost. De reloasje met heur vint was styf slicht en ze leefdn apart. Zyn ountrouw en heur jalousie die heur coleriek miek, verergerde de situoasje nog.

In november 1504 was Filips zyn schonmoeder Isabella I van Castilië gestorvn. Heur vint Ferdinand II probeerde 't regentschap van Castilië te krygn, moar in 1506 riept de Cortes Filips en zyn vrouwe no Spanje. Achter e moeilikke reize in e zwoare storm belandegn z'eindelik in Spanje.

Filips krêegt doa probleemn mè zyn schonvoader, die 't nie koste verkroppn dat er e vrimdn de macht over Spanje zou krygn, en j'eiste 't regentschap ip vor hem. Mo de 12e juli 1506 wierd Filips toch officieel erkend deur de Cortes en kwamt ie Filips I van Castilië, neffest z'n vrouwe Johanna de keuniginne.

Zyn dôod

Nog gin drie moandn loater, de 25e september 1506, is Filips gestorvn.

Johanna de Woanzinnige an zyn dôodskiste. (Doña Juana la Loca, schildery uut 1877 van Francisco Pradilla y Ortiz
(Pradomuseum, Madrid)

Zyn vrouwe Johanna was in verwachtienge van under joungste dochter, Catharina, die in 1507 geboorn is in Spanje. Johanna kost den dôod van heur vint nie verwerkn, woadeure dat heur gêestesziekte nog verergerde. Ze slôot heur of van de weireld en ze kost nie schêen van Filips zyn dôodskiste. Ze doolde der overol mee round, wat da loater leidde tout heur bynoame Johanna de Woanzinnige.

Deurda ze nie mè bekwoam was vo te regeern kwam heur voader, Ferdinand II van Aragón, heur regent van 1506 tout 1516, mo ze blêef heur titel theoretisch houdn tout an heur dôod in 1555.

Under zeune Karel erfde, ounder 't regentschap van z'n grotvoader Maximiliaan, 't Hillig Rôoms Ryk en de Lêge Landn, en achter den dôod van z'n andere grotvoader Ferdinand II van Aragon in 1516, ook hêel Spanje.

't Spoans-Habsburgs Ryk is lange 't machtigste ryk van 't Europees continent gewist.

't Proalgraf van Filips en Johanna stoat in de keuninklikke kapelle neffest de kathedroale van Granada.

In 1507 stelde Maximiliaan zyn dochter, Margaretha, an als regente en landvoogdesse van de Habsbursche Nederlandn. Ze vestigdeg' heur in 't paleis in Mecheln.

Zyn titels

Zyn zes jounges

De zes jounges van Filips en Johanna van Castilië
Wikimedia Commons Mêer ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien ip Filips I van Castilië ip Wikimedia Commons.