Boreoale busschn van nôordôostlik Siebeerje

Dat artikel es geschreevn in 't Noordelik West-Vlams.

De boreoale busschn van nôordôostlik Siebeerje, geleegn in Oazje, zyn 'n ekostreeke uut d' ekozôone Palaearctis vôgnst de Weirld Nateur-Stichtienge (WWF) ^[1]^[2]^[3]. Ze maakn dêel uut van 't bioom de boreoale busschn of de tajga. D' ippervlakte van d' ekostreeke besloa 112 560 883 êktoarn ^[4].

Beschryvienge

't Grotste stik van d' ekostreeke ligt binn de grenzn van de Republiek Jakoetje (Sakha), geleegn in 't nôordôostn van Siebeerje, tusschn de rieviern Leena en Kolyma, mê de Zêe van Okhotsk lik zuudlikke grenze. De wientre deurt lange en is strieng, mê gemiddelde januoari-temprateurn roend -40 °C. De zoomre is kort, mo warm mê gemiddelde juli-temprateurn van roend de 15 °C, en die kunn iploopn toe 40 °C in Jakoetje. In 't nôordôostn ê de stad Verkhoyansk de koedste wientretemprateurn ip eirde, somtyds toe -70 °C. Dr is winnig reegn; van 150–200 mm in Sentroal Jakoetje toe 500–600 mm in de bergn van ôostlik en zuudlik Jakoetje.

De rieviere-systêemn van de Jana, Indigirka, en Kolyma kroenkln in nôordlyke richtienge deur grôote gebiedn vô da ze undre loop endn an de Nôordlikke Yszêe. E grôot stik van da stroomgebied ligt binn de poolsirkle en is bezet deur êewig bevroozn groend of permafrost, tgêene d' ekologie van de streeke bepoalt en da de busschn beperkt toe die ekostreeke.

Plant-weirld

De boreoale busschn kommn vôorn in 't grootste dêel van d' ekostreeke. Dahoeriesche lorke (Larix gmelinii) en groeve berke (Betula pendula) gruujn in hêel de streeke. De groendbedekkienge van de busschn wordt oovrêerst deur Ledum palustre, Vaccinium uliginosum, korstmossn en mossn. Busschn van Populus suaveolens en Chosenia macrolepis zyn te vienn in de rieviere-valleejn. Apeupri 40% van d' ekostreeke is bezet mê dinne gezoajd lorkebus mê dwergstruukn en korstmos in den oendregruuj en mê struuke-busschn van Siebeeriesche dwergpyne (Pinus pumila). Moagre lorkebusschn mêt oendregruuj van Betula middendorffii, Pinus pumila, Salix kolymensis en mos-korstmos-bedekkienge zyn verdêeld oovre de westlikke, ôostlikke en zuudlikke dêeln. Ook zydre bezettn 40% van d' ekostreeke. Dichte lorke en sparrebusschn zyn te vienn in 't sentroale dêel van 't gebied.

Ofgezoenderde steppe-assosjoasjes kommn veele vôorn in de bekkns van Jana- en Indigirka-Rieviern. Ier bezettn ze zuudlikke, westlikke en somtyds ôostlikke style êlliengn van de rotsterrassn. In 't Kolyma-bekkn zyn de steppn mêer zeldzoame assosjoasjes. Ze zyn ier verdêeld ip de zuudlikke êlliengn van oovrestroomiengsterrassn. D' oovrêersnde sôortn van die steppn zyn as vôgt : Festuca kolymensis, F. lenensis, Agropyron jacutorum, Poa botryoides, Helictotrichon krylovii, Potentilla tollii, P. asperrima, Orostachys spinosa, Stellaria jacutica, Dracocephalum palmatum, Carex pediformis, C. obtusata, C. supina, Koeleria cristata, Arabidopsis bursifolia, Thellungiella salsuginea ^[5].

Bêestn-weirld

Algemêen vôornkommnde zoogbêestn zyn eeland (Alces alces), geweune êekôorn (Sciurus vulgaris), Siebeeriesche groendêekôorn (Tamias sibiricus), snêew-oaze (Lepus timidus), euroaziesche lynx (Lynx lynx), rôo vos (Vulpes vulpes), Siebeeriesche weezle (Mustela sibirica), êrmelyn (Mustela erminea), soablemartre (Martes zibellina), veelvroate (Gulo gulo), en bruune beir (Ursus arctos).

In 't zuudlik dêel van de streeke, lanst de nôordkuste van de Zêe van Okhotsk, zyndr veele zêeveugls ip de rotskliffn en eilandn, sommigte bestoan uut koloonjes van bykans e mieljoen veugls mê viftien sôortn ^[6]. Dichte by de nôordlikke grenze van die streeke is êen van de winnige broedgebien van de zeldzoame klêene reegnwulpe (Numenius minutus) en de Siebeeriesche witte kroanveugl (Grus leucogeranus).

Zicht ip 't zuudlik Werchojansk-Gebergte.

Algemêene veugls uut de tajga zyn oazl-oene (Tetrastes bonasia), owroane (Tetrao urogallus), rotse-owroane (Tetrao urogalloides), laplanduul (Strix nebulosa), sperwr-uul (Surnia ulula), ruugpôot-uul (Aegolius funereus), zwarte spechte (Dryocopus martius), drietêen-spechte (Picoides tridactylus), tajgagoaje (Perisoreus infaustus) en de neutekroakr (Nucifraga caryocatactes). Mêer no 't nôordn, woa da 't bus mêer ip de subarktiesche toendra begunt te trekkn, zyn woatrveugl-sôortn algemêene, lik zwarte zêe-êende (Melanitta nigra), Siebeeriesche toalienk (Anas formosa), en rietganze (Anser fabalis).

Bedreigiengn en beschermienge

De nôordlikke dêeln van d' ekostreeke zyn reedlik oengerept deur d' ofweezigeid van menschlikke beweunienge en doadeure winnige uutboatienge van de nateurlikke bronn. Gebiedn die dichtr by de stad Magadan liggn, oendrgoan mêer ingreepn. Dr wordt gejoagd in hêel 't gebied. Uutboatienge van koolmynn gebeurt platslik by de vestegiengn Susulak en Zyryanka. Busbrandn, mynbow, oedn van kuddn van têmme karieboe (Rangifer tarandus) en klêenschoalige bus-uutboatienge ê gemakt dat e grôot stik van 't gebied ommegezet is no deur brandn oentstoane toendra-landschappn iddr of bus deur d' oendreliggnde permafrost-loagn.

Eksterne koppliengn

(en) Northeast Siberian taiga (The Encyclopedia of Earth).

Zied ook noa

Boreoale busschn uut 't Palaearctis
PA0601 Boreoale busschn van ôostlik Siebeerje	Rusland
PA0602 Boreoale berkebusschn en alpiene toendra in Ysland	Ysland
PA0603 Beikn en dinne gezoajde busschn van Kamtsjatka en de Koerieln	Rusland
PA0604 Boreoale busschn van Kamtsjatka en de Koerieln	Rusland
PA0605 Boreoale busschn van nôordôostlik Siebeerje	Rusland
PA0606 Boreoale busschn van Okhotsk-Mantsjoerye	Rusland
PA0607 Boreoale busschn van Sakhalien	Rusland
PA0608 Skandienoavsche en Russiesche boreoale busschn	Finland/Nôorweegn/Rusland/Zweedn
PA0609 Koniefeere-busschn van Transbajkal	Mongoolje/Rusland
PA0610 Bergbusschn en toendra van den Oeral	Rusland
PA0611 Boreoale busschn van westlik Siebeerje	Rusland

Verwyziengn

↑ (en) Ecoregion PA0605 : Northeast Siberian taiga (WWF).
↑ (en) Ecoregion PA0605 : Northeast Siberian taiga (Nationalgeographic).
↑ (en) Ecoregion PA0605 : Northeast Siberian taiga (WWF).
↑ (en) Ecoregion PA0605 : Northeast Siberian taiga (Globalspecies).
↑ (en) TroevaE.I.; A.P. Isaev; M.M. Chernosov; N.S. Karpov 2010 : The Far North. Plant Biodiversity and Ecology of Yakutia, Russian Academy of Sciences, Springer, Dordrecht, Heidelberg, Londen, New York, ISBN 978-90-481-3773-2.
↑ (en) Golubova, E. Y., and S. V. Pleshenko 1997 : Colonies of seabirds in the northern Sea of Okhotsk, Pages 141-162 in A. V. Andreev. editor, Species diversity and population status of waterside birds in northeast Asia: A collection of study reports, Institute of Biological Problems of the North, Magadan

[1] (en) Ecoregion PA0605 : Northeast Siberian taiga (WWF).

[2] (en) Ecoregion PA0605 : Northeast Siberian taiga (Nationalgeographic).

[3] (en) Ecoregion PA0605 : Northeast Siberian taiga (WWF).

[4] (en) Ecoregion PA0605 : Northeast Siberian taiga (Globalspecies).

[5] (en) TroevaE.I.; A.P. Isaev; M.M. Chernosov; N.S. Karpov 2010 : The Far North. Plant Biodiversity and Ecology of Yakutia, Russian Academy of Sciences, Springer, Dordrecht, Heidelberg, Londen, New York, ISBN 978-90-481-3773-2.

[6] (en) Golubova, E. Y., and S. V. Pleshenko 1997 : Colonies of seabirds in the northern Sea of Okhotsk, Pages 141-162 in A. V. Andreev. editor, Species diversity and population status of waterside birds in northeast Asia: A collection of study reports, Institute of Biological Problems of the North, Magadan

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]